TR | RU | UK | KK | EN |

Гібралтар

гібралтарська протока, гібралтар
Гібралтар (англ.: Gibraltar) — заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі на поўдні Пірэнейскага паўвострава, улучае Гібралтарскую скалу і пясчаны пярэсмык, які злучае скалу з Пірэнейскім паўвостравам. Назва "Гібралтар" паходзіць ад імя арабскага военачальніка Тарык ібн Зіяда. У яго гонар Гібралтарская скала была названая гарой Тарыка (араб. جبل طارق‎‎).

Змест

• 1 Гісторыя
• 2 Геаграфія і прырода
• 3 Славутыя мясціны
• 4 Спасылкі

Гісторыя

Гібралтар доўгі час знаходзіўся ў валоданні маўраў, якія захапілі яго ў вестготаў у 711 годзе. У 1462 годзе падчас Рэканкісты ён перайшоў у валоданне Іспаніі. У 1704 годзе на закаце Іспанскай імперыі быў захоплены ангельскай эскадрай пад камандаваннем адмірала Джорджа Рука. У 1713 годзе паводле Утрэхтскай мірнай дамовы, навязанай Іспаніі Англіяй і Францыяй, Гібралтар адышоў да Вялікабрытаніі. Іспанцы беспаспяхова спрабавалі ўзяць крэпасць ў 1727 годзе падчас англа-іспанскай вайны, а таксама іспана-французскай «вялікай аблогі» (1779-1783). Па Версальскай дамове 1783 года скала засталася брытанскім уладаннем.

У 1830 Гібралтар быў афіцыйна абвешчаны калоніяй Вялікабрытаніі. Яго значэнне яшчэ больш узрасло пасля адкрыцця ў 1869 годзе Суэцкага канала, які удвая скараціў шлях у Еўропу з Індыі. Ўладанне скалой давала магчымасць кантролю над суднаходствам ў Міжземным моры.

У 1940 годзе ў пачатку Другой сусветнай вайны каўдыльё Франсіска Франка, выконваючы ўзброены нейтралітэт, адхіліў прапанову Гітлера захапіць брытанскі Гібралтар.

У 1964 Гібралтар атрымаў сваю канстытуцыю. У калёніі быў створаны парламент - Палата сходу і сфарміраваны ўрад. У 1969 годзе была прынятая новая канстытуцыя, згодна якой уводзілася поўнае ўнутранае самакіраванне.

Геаграфія і прырода

Займае стратэгічную пазіцыю над Гібралтарскім пралівам, які злучае Міжземнае мора з Атлантычным акіянам.

Гібралтар — адзінае месца ў Еўропе, дзе жывуць дзікія малпы — маготы. Па мясцовым павер'і, Гібралтар будзе брытанскім датуль, пакуль жывая хоць адна малпа.

Славутыя мясціны

• Пячора Горама
• Пячора Святога Міхаіла
• Трафальгарскія могілкі
• Стадыён Вікторыя

Спасылкі

• Інтэрактыўная карта Гібралтара
• Фота Гібралтара
• Афіцыйны сайт заканадаўства Гібралтара
• Афіцыйны сайт ураду Гібралтара

г р п Краіны Еўропы Незалежныя краіны Албанія Андора Аўстрыя Балгарыя Беларусь Бельгія Боснія і Герцагавіна Ватыкан Венгрыя Вялікабрытанія Германія Грэцыя Данія Ірландыя Ісландыя Іспанія Італія Казахстан¹ Латвія Літва Ліхтэнштэйн Люксембург Македонія Малдова Мальта Манака Нарвегія Нідэрланды Партугалія Польшча Расія¹ Румынія Сан-Марына Сербія Славакія Славенія Турцыя¹ Украіна Фінляндыя Францыя Харватыя Чарнагорыя Чэхія Швейцарыя Швецыя Эстонія Залежныя тэрыторыі Аландскія астравы (Фінляндыя) Гернсі (Вялікабрытанія) Гібралтар (Вялікабрытанія) Джэрсі (Вялікабрытанія) Востраў Мэн (Вялікабрытанія) Фарэрскія астравы (Данія) Шпіцберген (Нарвегія) Ян-Маен (Нарвегія) Непрызнаныя і часткова прызнаныя дзяржавы Косава Прыднястроўе Паўночны Кіпр¹ ДНР ЛНР ¹ Часткова ў Азіі

Краіны ля Міжземнага мора

Грэцыя • Гібралтар (Вялікабрытанія) • Іспанія • Італія • Мальта • Манака • Францыя
Ізраіль • Кіпр • Ліван • Палесціна • Сірыя • Турцыя
Алжыр • Егіпет • Лівія • Марока • Туніс • Паўночны Кіпр

  Сталіцы Еўропы

Сталіцы краін-членаў ААН: Амстэрдам · Андора-ла-Велья · Анкара · Астана · Афіны · Баку · Берлін · Берн · Браціслава · Брусель · Будапешт · Бухарэст · Бялград · Вадуц · Валета · Варшава · Ватыкан · Вена · Вільнюс · Дублін · Ерэван · Заграб · Капенгаген · Кіеў · Кішынёў · Лісабон · Лондан · Любляна · Люксембург · Мадрыд · Манака · Масква · Мінск · Нікасія · Осла · Падгорыца · Парыж · Прага · Рыга · Рым · Рэйк'явік · Сан-Марына · Сараева · Сафія · Скоп'е · Стакгольм · Талін · Тырана · Хельсінкі

Сталіцы іншых тэрыторый: Ватыкан · Гібралтар · Дуглас · Епіскопі · Лонгйір · Мальтыйскі палац · Марыехамн · Сент-Пітэр-Порт · Сент-Хельер · Торсхаўн

Сталіцы непрызнаных і часткова прызнаных дзяржаў: Прышціна · Ціраспаль

 

г р п Сучасныя гарады-дзяржавы Незалежныя дзяржавы Ватыкан • Манака • Сінгапур Часткова аўтаномныя Ганконг (Кіт.) • Гібралтар (Брыт.) • Макаа (Кіт.)

г р п Злучанае Каралеўства Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірландыі Краіны Англія · Шатландыя · Уэльс · Паўночная Ірландыя Каронныя ўладанні Гернсі · Джэрсі · Востраў Мэн Заморскія тэрыторыі Ангілья · Бермуды · Брытанская тэрыторыя ў Індыйскім акіяне · Брытанскія Віргінскія астравы · Гібралтар · Кайманавы астравы · Мантсерат · Піткэрн · Астравы Святой Алены, Ушэсця і Трыстан-да-Кунья · Цёркс і Кайкас · Фалклендскія астравы¹ · Паўднёвая Джорджыя і Паўднёвыя Сандвічавы астравы¹ Суверэнныя ваенныя базы Акратыры і Дэкелія ¹ прыналежнасць аспрэчваецца Аргенцінай Партал аб Вялікабрытаніі · Калоніі Вялікабрытаніі у мінулым  · Брытанская імперыя

г р п Садружнасць нацый Члены Антыгуа і Барбуда • Аўстралія • Багамы • Бангладэш • Барбадас • Батсвана • Беліз • Бруней • Вануату • Вялікабрытанія • Гамбія • Гана • Гаяна • Грэнада • Дамініка • Замбія • Індыя • Камерун • Канада • Кенія • Кіпр • Кірыбаці • Лесота • Мазамбік • Малаві • Малайзія • Мальдывы • Мальта • Маўрыкій • Намібія • Науру • Нігерыя • Новая Зеландыя • Пакістан • Папуа-Новая Гвінея • ПАР • Руанда • Саламонавы Астравы • Самоа • Свазіленд • Сейшэльскія Астравы • Сент-Вінсент і Грэнадзіны • Сент-Кітс і Невіс • Сент-Люсія • Сінгапур • Сьера-Леонэ • Танзанія • Тонга • Трынідад і Табага • Тувалу • Уганда • Фіджы1 • Шры-Ланка • Ямайка Былыя члены Зімбабвэ • Ірландыя 1 Членства прыпынена

Шаблон:Еўрасаюз Шаблон:Савет Еўропы

г р п Заморскія тэрыторыі Брытанскай імперыі Умоўныя абазначэнні: залежныя тэрыторыі цяперашняй Вялікабрытаніі пазначаны паўтлустым шрыфтам, члены Садружнасці нацый — курсівам, каралеўствы Садружнасці падкрэслены. Страчаныя да пачатку перыяду дэкаланізацыі (1947) тэрыторыі пазначаны цёмна-зялёным колерам. Еўропа і Міжземнамор'е     з 1066 Гернсі1,2 з 1066 Джэрсі1,2 1171—1541 Лордства Ірландыя з 1346 Востраў Мэн1 1541—1801 Ірландыя ва уніі 1708—1757 Менорка з 1713 Гібралтар 1763—1782 Менорка 1798—1802 Менорка 1800—1813 Пратэктарат Мальта 1801—1922 Вялікабрытанія і Ірландыя 1813—1964 Мальта3 1807—1890 Гельгаланд 1809—1864 Іанічныя астравы 1878—1960 Кіпр 1921—1922 Паўднёвая Ірландыя 1921—1937 Ірландская Свабодная дзяржава (цяпер Ірландыя)4 з 1921 Паўночная Ірландыя 1945—1949 Акупацыйная зона у Германіі 1945—1949 Акупацыйная зона у Аўстрыі з 1960 Акратыры і Дэкелія     1 Каронныя землі брытанскай манархіі, якія не ўваходзяць у Вялікабрытанію. 2 У 1940—1945 пад акупацыяй Трэцяга Рэйха. 3 Пазней выйшла з ліку каралеўстваў Садружнасці, захаваўшы членства ў ім. 4 У 1949 выйшла з Садружнасці. Паўночная Амерыка     1583—1907 Ньюфаўндленд 1607—1776 Вірджынія з 1619 Бермудскія астравы 1620—1691 Плімуцкая калонія 1622—1691 Мэн 1629—1691 Калонія Масачусетс-Бей 1632—1776 Мэрыленд 1635—1644 С'йбрук 1636—1776 Канектыкут 1636—1776 Род-Айленд 1638—1665 Нью-Хейвен 1663—1712 Караліна 1664—1783 Нью-Ёрк 1665—1686 Нью-Джэрсі 1670—1870 Зямля Руперта 1674—1702 Усходняя Джэрсі 1674—1702 Заходняя Джэрсі 1680—1686 Нью-Гэмпшыр 1681—1783 Пенсільванія 1686—1689 Новая Англія 1689—1783 Нью-Гэмпшыр 1691—1780 Масачусетс 1701—1776 Дэлавэр 1702—1776 Нью-Джэрсі 1712—1776 Паўночная Караліна 1712—1776 Паўднёвая Караліна 1713—1867 Новая Шатландыя 1732—1776 Джорджыя 1759—1867 Нью-Брансуік 1763—1873 Востраў Прынца Эдуарда 1763—1791 Квебек 1763—1783 Усходняя Фларыда 1763—1783 Заходняя Фларыда 1776 Трынаццаць калоній 1791—1841 Верхняя Канада 1791—1841 Ніжняя Канада 1815—1858 Акруга Новая Каледонія 1818—1846 Калумбія/Арэгон1 1841—1867 Правінцыя Канада 1849—1866 Ванкувер 1853—1863 А-вы Каралевы Шарлоты 1858—1866 Брытанская Калумбія 1859—1870 Паўночна-Заходняя тэрыторыя 1862—1863 Тэрыторыя Стыкін 1866—1871 Ванкувер і Брыт. Калумбія 1867—1931 Канадская канфедэрацыя2 1907—1949 Дамініён Ньюфаўндленд 1 Саўладанне са ЗША. 2 Пасля 1931 — дамініён Канада. Лацінская Амерыка, астравы Карыбскага басейна і Паўднёвай Атлантыкі     1605—1979 Сент-Люсія 1623—1883 Сент-Кітс 1624—1966 Барбадас 1625—1650 Востраў Святога крыжа 1627—1779 Сент-Вінсент 1627—1816 Падветраныя астравы 1628—1883 Невіс 1632—1782 Мантсерат 1632—1860 Антыгуа 1643—1860 Астравы Бэй з 1650 Ангілья 1651—1667 Уілагбіленд (Сурынам)1 1655—1859 Бераг Маскітаў 1655—1962 Ямайка з 1658 Востраў Святой Алены2 з 1666 Брытанскія Віргінскія астравы 1666—1860 Барбуда з 1670 Кайманавы астравы 1650—1973 Багамскія астравы 1630—1641 Востраў Правідэнс 1670—1689 Астравы Сент-Эндру і Правідэнс 1762—1779 Грэнада 1763—1778 Дамініка 1763—1888 Табага 1775—1908 Паўднёвая Джорджыя з 1783 Мантсерат 1783—1974 Грэнада 1783—1979 Сент-Вінсент і Грэнадзіны 1783—1978 Дамініка з 1783 Цёркс і Кайкас 1797—1888 Трынідад з 1815 Востраў Узнясення2 з 1816 Трыстан-да-Кунья2 1814—1966 Брыт. Гвіяна (Гаяна)3 1833—1958 Наветраныя астравы 1833—1958 Падветраныя астравы з 1833 Фалклендскія астравы4 1860—1981 Антыгуа і Барбуда 1862—1981 Брытанскі Гандурас (Беліз) 1882—1983 Сент-Кітс і Невіс 1888—1962 Трынідад і Табага з 1908 Паўднёвая Джорджыя і Паўднёвыя Сандвічавы Астравы4 1958—1962 Федэрацыя Вест-Індыі     1 Акрамя таго знаходзіўся пад акупацыяй Вялікабрытаніі ў 1795—1802 і ў 1802—1815. 2 Уваходзіць у склад залежнай тэрыторыі Астравы Святой Алены, Узнясення і Трыстан-да-Кунья. 3 З 1970 перастала быць каралеўствам Садружнасці, захаваўшы членства ў ім. 4 Знаходзіліся пад акупацыяй Аргенціны ў 1982; прыналежнасць аспрэчваецца ёй з 1816. Афрыка     1661—1702 Востраў Джэймс 1765—1816 Сенегамбія 1787—1961 Сьера-Леонэ1 1794—1976 Сейшэльскія астравы 1795—1803 Капская калонія 1806—1910 Капская калонія 1807—1814 Мадэйра 1810—1968 Маўрыкій1 1810—1965 Чагас 1816—1965 Гамбія2 1834—1839 Сакотра 1843—1910 Наталь 1861—1906 Калонія Лагас 1868—1966 Басуталенд (Лесота) 1867—1957 Залаты бераг (Гана)1 1877—1881 Рэспубліка Трансвааль 1878—1910 Уолфіш-Бей 1881—1900 Пратэктарат Ойл-Рыверс 1882—1922 Султанат Егіпет 1884—1960 Брытанскі Самаліленд 1885—1895 Калонія Бечуаналенд 1885—1966 Пратэктарат Бечуаналенд (Батсвана) 1887—1897 Зулуленд 1889—1924 Баратселанд 1890—1962 Уганда1 1890—1963 Занзібар 1890—1895 Вітуленд 1891—1907 Брыт. Цэнтральная Афрыка 1895—1920 Брыт. Усходняя Афрыка 1899—1956 Англа-Егіпецкі Судан 1900—1914 Паўночная Нігерыя 1900—1914 Паўднёвая Нігерыя 1900—1910 Калонія Аранжавай ракі 1900—1910 Трансвааль 1902—1968 Свазіленд 1907—1964 Ньясаленд (Малаві)1 1910—1931 Паўднёва-Афрыканскі Саюз1 1914—1960 Нігерыя1 1915—1931 Паўднёва-заходняя Афрыка3 1916—1956 Брытанскі Тогаленд3 1922—1961 Брытанскі Камерун3 1920—1963 Кенія1 1922—1961 Танганьіка3 1923—1965 Паўднёвая Радэзія 1924—1964 Паўночная Радэзія (Замбія) 1953—1963 Федэрацыя Радэзіі і Ньясаленда з 1965 Брытанская тэрыторыя ў Індыйскім акіяне 1979—1980 Паўд. Радэзія (Зімбабвэ)4     1 Пазней выйшла/выйшаў з ліку каралеўстваў Садружнасці, захаваўшы членства ў ім. 2 З 1970 перастала быць каралеўствам Садружнасці, у 2013 выйшла з Садружнасці. 3 Па мандату Лігі Нацый. 4 У 2003 выйшла з Садружнасці. Азія     1640—1858 Мадраскае прэзідэнцтва 1685—1824 Бенкулен 1687—1858 Бамбейскае прэзідэнцтва 1690—1858 Бенгальскае прэзідэнцтва 1702—1705 Пула-Кондар 1721—1949 Туземныя княствы Індыі 1762—1764 Маніла і Кавітэ 1786—1826 Пенанг 1789—1796 Вялікі Андаман 1796—1948 Цэйлон (Шры-Ланка)1 1812—1814 Бангка 1812—1824 Белітунг 1819—1826 Сінгапур 1820—1971 Дамоўны Аман (ААЭ) 1820—1971 Бахрэйн 1824—1948 Бірма2 1826—1946 Стрэйтс Сетлментс2 1839—1963 Калонія Адэн 1839—1842 Афганістан (акупацыя) 1841—1997 Ганконг2 1841—1946 Каралеўства Саравак2 1848—1890 Лабуан 1858—1947 Брытанская Індыя (Індыя1, Пакістан1, М'янма, Бангладэш) 1858—1872 Андаманскія і Нікабарскія астравы2 1861—1947 Сікім 1873—1896 Негры-Сембілан 1874—1896 Селангор 1874—1896 Перак 1879—1919 Афганістан (пратэктарат) 1881—1963 Пратэктарат Сяўба. Барнеа2 1887—1896 Паханг 1886—1963 Пратэктарат Адэн 1887—1965 Мальдыўскія астравы 1888—1984 Бруней2 1891—1971 Маскат і Аман (Аман) 1895—1946 Федэраваныя малайскія дзяржавы2 1898—1930 Вэйхай 1899—1961 Кувейт 1904—1948 Джахор 1910—1949 Бутан 1909—1946 Нефедэраваныя малайскія дзяржавы3 1916—1971 Катар 1920—1932 Месапатамія4 1920—1948 Палесціна4 1921—1946 Трансіарданія4 1946—1963 Калонія Паўночнае Барнеа 1946—1963 Калонія Саравак 1946—1963 Сінгапур 1946—1948 Малайскі Саюз 1947—1950 Індыйскі Саюз 1948—1972 Дамініён Цэйлон 1948—1957 Малайская Федэрацыя (Малайзія) 1962—1967 Федэрацыя Паўднёвай Аравіі 1963—1967 Пратэктарат Паўднёвай Аравіі     1 Пазней выйшла/выйшаў з ліку каралеўстваў Садружнасці, захаваўшы членства ў ім. 2 У 1941—1945 пад акупацыяй Японскай імперыі. 3 У 1942—1945 у складзе Тайланда. 4 Па мандату Лігі Нацый. Аўстралія, Акіянія і Антарктыка     1788—1901 Новы Паўднёвы Уэльс 1788—1901 Востраў Норфалк 1803—1901 Зямля Ван-Дымена / Тасманія 1807—1863 Астравы Окленд 1824—1980 Новыя Гебрыды1 (Вануату) 1826—1901 Заходняя Аўстралія 1829—1832 Калонія Суон-Рывер 1836—1901 Паўднёвая Аўстралія з 1838 Астравы Піткэрн 1839—1907 Калонія Новая Зеландыя 1841—1933 Зямля Вікторыі 1851—1901 Калонія Вікторыя 1857—1955 Какосавыя астравы (Кілінг) 1859—1901 Квінслэнд 1874—1970 Фіджы2 1877—1976 Брытанскія заходне-ціхаакіянскія тэрыторыі 1878—1931 Астравы Ашмар 1884—1902 Брытанская Новая Гвінея3 (Папуа — Новая Гвінея) 1888—1893 Раратонга 1888—1958 Востраў Ражства2 1889—1926 Астравы Юніён 1892—1976 Астравы Гілберта і Эліс3 (Кірыбаці і Тувалу) 1893—1901 Федэрацыя астравоў Кука 1893—1978 Брытанскія Саламонавы астравы3 (Саламонавы астравы) 1900—1970 Тонга 1900—1901 Востраў Савідж 1901—1942 Аўстралійскі Саюз 1907—1953 Дамініён Новая Зеландыя 1908—1962 Паўднёвыя Шэтландскія астравы5 1908—1962 Паўднёвыя Аркнейскія астравы5 1908—1962 Зямля Грэяма5 1909—1931 Астравы Карцье 1910—1947 Востраў Херд і астравы Мак-Дональд 1923 Залежная тэрыторыя Роса 1923—1968 Науру3,6 1930—1933 Зямля Эндэрбі 1939—1979 А-вы Кантон і Эндэрберы3 з 1962 Брытанская антарктычная тэрыторыя5     1 Саўладанне з Францыяй з 1906. 2 З 1987 перасталі быць каралеўствам Садружнасці, у 2006 выключаны з Садружнасці. 3 У 1942—1945 пад акупацыяй Японскай імперыі. 4 Саўладанне са ЗША. 5 З 1961 тэрытарыяльныя прэтэнзіі замарожаны паводле Дагавора аб Антарктыцы. 6 Пад кіраваннем Вялікабрытаніі, Аўстраліі і Новай Зеландыі па мандату Лігі Нацый. У спісы не ўключаны тэрыторыі, якія акупаваліся Брытанскай імперыяй падчас Другой сусветнай вайны.

Тэматычныя сайты Open Directory Project Нарматыўны кантроль BNF: 14011467j · GND: 4020965-9 · ISNI: 0000 0001 2165 9435 · LCCN: n81103161 · VIAF: 125501644

гібралтар, гібралтарська протока, гібралтарську протоку

---

Гібралтар Інфармацыю Аб

---

---

Гібралтар
Гібралтар
Гібралтар Вы праглядаеце суб'ект

There are excerpts from wikipedia on this article and video